Заглавная страница Избранные статьи Случайная статья Познавательные статьи Новые добавления Обратная связь КАТЕГОРИИ: АрхеологияБиология Генетика География Информатика История Логика Маркетинг Математика Менеджмент Механика Педагогика Религия Социология Технологии Физика Философия Финансы Химия Экология ТОП 10 на сайте Приготовление дезинфицирующих растворов различной концентрацииТехника нижней прямой подачи мяча. Франко-прусская война (причины и последствия) Организация работы процедурного кабинета Смысловое и механическое запоминание, их место и роль в усвоении знаний Коммуникативные барьеры и пути их преодоления Обработка изделий медицинского назначения многократного применения Образцы текста публицистического стиля Четыре типа изменения баланса Задачи с ответами для Всероссийской олимпиады по праву Мы поможем в написании ваших работ! ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?
Влияние общества на человека
Приготовление дезинфицирующих растворов различной концентрации Практические работы по географии для 6 класса Организация работы процедурного кабинета Изменения в неживой природе осенью Уборка процедурного кабинета Сольфеджио. Все правила по сольфеджио Балочные системы. Определение реакций опор и моментов защемления |
XIX/XX w. - koncepcje geopolityczneСтр 1 из 13Следующая ⇒
XIX/XX w. - koncepcje geopolityczne Karl Haushofer: koncepcja pan-regionów o cechach jak:
Przykłady pan-regionów: Ameryka Płn / Płd, Niemcy, Chiny, Japonia Pakt Ligi Narodów – Uznanie roli regionów dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Samuel Cohen -koncepcja regionów geostrategicznych. Krytyka Nicholasa Spykmana (teoria Rimlandu) i Harolda Mackindera (teoria Heartlandu).
Area studies (Studia Regionalne, AS / SR)- rozwój Rozwój po II WŚw, wynikał z rywalizacji zimnowojennej. L’ 40. i 50. – tworzenie się AS w USA -> departament stanu fundusze ze względu na zimną wojnę zapotrzebowanie na badaczy: społecznych, gosp., polit. znających poszczególne regiony) Odwrót w latach 90, - wiedza badaczy nie obejmowała TSM itp. Powrót ® po pojawieniu się zagrożeń asymetrycznych - nowy interdyscyplinarny charakter SR Integracja europejska - Początek studiów w latach 50. Teorie integracji europejskiej: 1. Neofunkcjonalizm 2. Spillover – Efekt rozlewania skutków integracji – Korzyści, które uzyskały państwa uczestniczące w integracji, tworzą zachętę dla innych, by zacząć współpracę w wybranych obszarach. Pytanie o przydatność teorii integracji poza Europą.
Fale regionalizmu 1. I fala -Lata 60.-70. · Liczne ugrupowania regionalne · Kwestie liberalizacji handlu, niezbyt określone idee · Hasłowość ugrupowań regionalnych – rzucanie haseł, a nie walka o własne idee · Rozbieżne interesy państw rozsadzały inicjatywy integracyjne Kryzys – ok 1975-85 o Zastój integracji europejskiej – skupienie się państw na problemach wewnętrznych o Seria kryzysów światowych: (a) energetyczno-surowcowy, (b)żywnościowy, (c) zadłużeniowy ’86 – nowy etap integracji gosp – JAE Koniec syst. Bretton Woods ’71 i wystąpienie Nixona ® GLOBALIZACJA 2. II fala regionalizmu – od 1991 r. o Koniec Zimnej Wojny - upadek dwubiegunowości, nowe niedwubiegunowe rozwiązania o Bardziej spontaniczny proces integracji regionalnej, nie narzucony przez rywalizację mocarstw o Otwarty charakter regionalizmu – celem jest zwiększenie udziału w gospodarce światowej, a nie budowa bezpieczeństwa militarnego. o Kompleksowy charakter integracji - wielowymiarowa o Pojawienie się aktorów niepaństwowych, choć państwa nadal pozostają najważniejsze Pojęcia Region część większej całości zdecydowanie się z niej wyodrębniająca - wydzielony, - stosunkowo jednorodny obszar, - odróżniający się od terenów przyległych cechami naturalnymi lub nabytymi. wyróżniki – element charakt. np. dla geografii, etnografii, gospodarki, polityki, kultury Region W SM grupa państw wyodrębniona na podst. określonego kryterium, np. geogr., ekonom., polit. itp. Nye ogr. liczba państw, połączonych geograficzną bliskością i pewnym stopniem wzajemnej współzależności. Kryteria wyodrębnienia: (a) poziom i zakres wymiany, (b) formalna organizacja, (c) polit. współzależność Łoś – Nowak · obszar państw współpracujących ze sobą w bliskim sąsiedztwie + · wspólnota dziedzictwa kulturowego, ideałów politycznych, interesów gosp i społ
· = tworzy szczególną świadomość społeczną.
Regionalizacja Proces wyodrębniania się regionu na podst okr kryteriów + polityka regionalna danego ugrupowania: - eliminowanie barier dla współpracy - kreacja podstaw prawnych wsp (umowy) - tworzenie struktur dla wsp (organizacje) Regionalizm Jedna z najbardziej charakterystycznych tendencji rozwojowych w SM przełomu XX i XXI w (H). odzwierciedlenie realnych procesów i zjawisk wyrażających się w dążeniach państw do poszukiwania najbardziej efektywnych form współpracy. · wszelkie formy zrzeszania się i wsp. (sojusze, związki integracyjne) ograniczonej liczby państw wg kryterium geogr. (położonych blisko siebie) o wspólnych celach jęz., kultur., wsp. tradycji, ideologii itp. Sąsiedztwo + podobieństwa (ustojowe, gosp, kulturowe, religijne) w celu: poszukiwania najefektywniejszych form wsp. (H) · sposób realizacji PZ p. w regionie geogr, max. realizacji interesów p. (bezp., suweren, rozwój) ® prymat interesu narodowego + przekonanie, że P. samo nie może ich zrealizować (H) · ruch zmierzający do organizowania władzy politycznej w obrębie naturalnych regionów · ruch w kierunku budowy wspólnot kt czł są złączeni historycznymi więzami wynikającymi z przynależności do mniejszych grup powiązanych wspólną przestrzenią geograficzną (Symonides) · wsp. mn państw związanych wspólnotą interesów (Osmańczyk) Źródło Regionalizmu: Stale rosnące interesy p. ® coraz nowe formy wsp. (vide ETAPY Regionalizacji) Podłoże: czynnik geogr + czynniki integrujące (kult, społ, hist, polit, ideolog, relig) Państwa gł. podmiotami zjawiska ® przez swoją zewnętrzną aktywność go inicjują i kształtują. Cel państwa: dążenie do realizacji interesów (rozwój, bezp, suwerenność rola mn). Efekt przekonania, że państwo samodzielnie nie jest w stanie zaspokoić swych potrzeb i interesów i nie jest to możliwe przez współpracę globalną ® regionalizm = antyteza autarkii i globalizmu, pośrednie ogniwo wsp mn. Funkcje regionalizmu w SM: · integrująca – powstaje wspólnota interesów · porządkująca - utrzymywania równowagi przez struktury i normy · przymuszająca - nakłanianie P. do określonego zachowania, kt. może być sprzeczne z interesem narod. · dynamizująca - region jako uczestnik SM jest źródłem nowych powiązań
Regionalizm – Początki (od końca XIX w.) Pierwowzory regionalizmu politycznego: (a) sojusze wojskowe, (b) doktryna Monroe (1823) – pierwsze podejście regionalne – (c) Mitteleuropa,
Regionalizm w ujęciu politycznym Wszelkie formy wsp mn (umowy, sojusze,) państw położonych blisko siebie. Rozwiązując problemy działa na rzecz bezpieczeństwa eliminując źródła sporów Regionalizm w stosunkach międzynarodowych Rozwija się z założenia, że państwo samodzielnie nie może zaspokoić swoich potrzeb i interesów. Przeciwdziałają temu: (a) inne państwa i ich interesy, (b) globalizm
Łatwiej znaleźć wspólnotę na mniejszym obszarze, w tym sensie R jest przeciwieństwem G. Jako przeciwieństwo G niweluje (usuwać różnice) skutki G w SM. Proces skutecznej realizacji problemów globalnych w skali regionu
Regionalizm ekonomiczny Prowadzona na preferencyjnych warunkach gosp kooperacja i integracja państw z danego obszaru. Ma na celu ułatwienie swobodnego przepływu towarów i usług i koordynację zagranicznej polit gosp państw czł. Oznacza eliminację barier taryfowych i pozataryfowych pomiędzy czł z utrzymaniem ich wobec p. trzecich. Forma RE – regiony transgraniczne (w UE – tzw. euroregiony).
Regionalizm w ujęciu socjologicznym – Powstanie tożsamości regionalnej. Przywiązanie do regionu.
Regionalność stopień wyodrębnienia regionu 1. przestrzeń, 2. wspólne oddziaływanie na zewnątrz, 3. istnienie regionalnego społeczeństwa/ społeczności, 4. poziom instytucjonalizacji Spór między neoliberalizmem i neorealizmem – Neoliberałowie uważali regionalizację za element porządku postwestfalskiego, neorealiści obawiali się negatywnego wpływu na bezpieczeństwo międzynarodowe.
Wykład 2 26.02.15 Terminologia CD. Kształtowanie się procesów G/R i wpływ na stosunki polityczne i gosp
REGIONALIZM jako PROCES (wg Haliżaka) · jedna z najbardziej charakterystycznych tendencji w Integracji Regionalnej? · odzwierciedla realne procesy poszukiwania efektywnych form realizacji interesów, · uwarunkowane racją stanu (interesem polit, ekonom) państwa · państwo o główny podmiot REG i aktor Integr. Region. (korporacje nie integrują się / regionalizują wspólne gosp) o dąży do zaspokojenia potrzeb i interesów - siły, bezp, suweren, rozwijania i rozbudowy funkcji międz. o inicjuje REG dla rozszerzenia swoich wpływów – geogr i przedmiot. (wzmacnianie pozycji) REGIONALIZM · efekt przekonania, że państwo nie jest wstanie samodzielnie zaspokoić swoich interesów · -akceptacja synergii (współdziałanie różnych czynników, którego efekt jest większy niż suma poszczególnych oddzielnych działań – sumarnyj efekt) i antyteza (przeciwstawienie) autarkii (cel polityki gospodarczej, prowadzonej przez państwo lub grupę państw, dążące do zaspokojenia wszelkich potrzeb gospodarki, zarówno konsumpcyjnych, jak i produkcyjnych, w ramach własnych możliwości) · wszelkie formy wsp mn –sojusze, zw integracyjne państw położonych blisko geograficznie realizm - bliskość powinna być zachowana konstruktywizm - konieczne podzielanie idei i przesiąkanie (zbiegać się) ich do innych warstw społ. · dodatkowe kryteria: (a) zbliżenie gospodarek krajów, (b) komplementarność gospod, · zdolność do samorozwoju ® państwa celujące w budowę własnego ugrupowania rozwijają się.
Etapy rozwoju REGIONU: I poziom - pojawienie się świadomości regionalnej · elity - nośniki nowych idei w regionie® świadomość, że można podzielać wspólne potrzeby, cele · świadomość wspólnych: (a) obszaru zamieszkiwania, (b) celów, (c) wartości, (d) doświadczeń historycznych, (e) dziejów (np. Grupa Wyszehradzka: odwoływanie do histor. spotkania Węgier, Czech i Polski w XVI w), (f) postrzegania świata (np. społeczeństwa otwarte vs nacjonalistyczne) II poziom - wspólnota potrzeb i celów · świadomość regionalna buduje wspólnotę potrzeb i celów · powstają wspólne: koncepcje, doktryny, przedsięwzięcia, ruchy regionalne (np. Europejscy Federacjonaliści eur.: hasło unii narodów po II WŚw - Spinelli, Monet, Schuman, Churchill. Adenauer ® powojenne procesy integracyjne E Zach na tym oparte) III poziom – potrzeba regulacji nowej współpracy · Warunki dla efektywnej współpracy ® tworzenie systemów: (a) stałe konsultacje i konferencje regionalne, (b) na wyższym etapie - początek tworzenia wspólnych norm prawnych, · Funkcje instytucji: (a) stabilizacyjno – legitymizująca działań państw (przekonują SM, że region ma legitymację do działania w tej formie), (b) popychanie do przodu integracji IV – Integracja (Uwaga: integracja to nie regionalizacja) · organizowanie się państw wobec wspólnych, konkretnych celów · najbardziej zaawansowana forma regionalizmu Haas - DF. integracji politycznej · proces, w toku którego uczestnicy życia politycznego danego ugrupowania zobowiązują się do przekazania lojalności, działań na poziom ponadnarodowy do nowego centrum którego instytucje przejmują zwierzchnią jurysdykcję nad państwami narodowymi. · wykształcenie się nowego centrum politycznego = wspólnota polityczna powstała w wyniku kompromisów (wypracowanie wsp interesów na bazie najmniejszego wspólnego mianownika) eliminujących różnice mdzy stronami
· instytucjonalizacja wspólnoty interesów ® formalno-prawne międz. porozumienie ®dowód integracji Proces integracji politycznej® długotrwały, o indywidualnej dynamice wymaga by państwa porzuciły koncepcję pełnej samodzielności na rzecz bycia częścią całości – wspólnoty regionalnej
Podejścia do tworzenia wspólnoty mn pluralistyczne – najniższy poziom instytucjonalizacji, oparcie o tradycyjne układy i dyplomację – funkcjonalne – wspólpraca pozapolityczna gdzie łatwiej o porozumienie (np. wspólna polityka rolna itp.) neofunkcjonalne – tworzenie wsp. instytucji przejmujących kompetencje państwa na rzecz wspólnoty federalistyczne - likwidacja p. narodowego i zastąpienie go regionalnym p. o federacyjnej strukturze.
Rozbieżność terminów integracja: (a) polityczna, (b) ekonomiczna (a) jw. (b) pełna liberalizacja wsp gosp, swoboda wymiany t, u, k + koordyn./ unifikacja polit gosp. Różne tempo (a) i (b) – różnica korzyści, zaangażowanie problemu bezpieczeństwa w integrację polit Bez zaadresowania problemu bezp R nie zachodzi W procesie ® wzajemne oddziaływanie sfery E i P.
REGIONALIZACJA jako proces międzynarodowy · ma cechy dwu sfer: (a) polit wewnętrznej (pochodzi od państw) i · idea wspólnych interesów pozostaje kluczowa, często służy realizacji interesów narodowych · Podejście instrumentalne ® dający się wyodrębnić system działań (w przypadku UE procedur), nakierowanych na osiągnięcie celów polit zagr państwa w danym regionie geograficznych. · Potencjał państwa i możliwość odgrywania roli w Integracji Region. określają jego gotowość i możliwość kreowania form integracyjnych w regionie i Polit. Zagr. jako takiej. Regionalizm o działania na rzecz tworzenia środowiska sprzyjającego realizacji własnych interesów w regionie przez tworzenie instytucji wokół wartości, celów o kształtuje nowy ład w regionie w formie prointegracyjncych sojuszy, porozumień funkcjonalnych wobec własnych potrzeb i interesów w regionie o alternatywa dla ładu globalnego ® łady regionalne funkcjonują obok ładu globalnego Regionalizm w Polityce Zagranicznej ® państwo podporządkowuje PZ budowie strefy wpływów. FORMY: o regiony przygranicznej wsp (Euroregiony, Azja Pd i Pd-Wsch – mn integracja gosp, luźne kontakty gosp bez czynnika instytucjonalizacji i formalizacji) o środek prowadzenia polityki przez mocarstwa (np. Koncert Mocarstw, III Zimna Wojna, regionalizm w polit. USA ® przystosowanie globalnej strategii do specyfiki regionu) ® tworzenie stref wpływów przez tworzenie ugrupowań regionalnych (np. CEFTA, wpływy w Am Pd). Różnorodność podejść regionalnych wyznacznikiem mocarstwowej pozycji o regionalizm narzędziem PZ (typowe w USA), Niemcy, Japonia, Australia – analogicznie
Podsumowanie - REGION
GLOB - proces top-down (państwa / elity narzucają) (???) REGION –proces oddolny (???)
R jako regionalny kompleks bezpieczeństwa (RKB) - subsystem – powiązany interesami bezp. Morgan, Leik – szerokie podejście - wspólna percepcja zagrożeń godzących w interesy proces tworzenia regionów – bardzo różnie ujmowany Szkoła kopenhaska Buzan „Regions and Powers,. The structure of International Securirty” 2003 Katzenstein A Worls fo Regions – Asia & Europe in the American Imperium, Core States - bezpieczeństwo regionów określonych geograficznie. – grupa państw o zbliżonej/powiązanej percepcji Bezp., nie mogą go zapewnić samodz. - przejaw regionalizacji bezpieczeństwa narodowego i mn. - subsystem mn o określonej strukturze wewnętrznej. Zależności: (a) pozytywne – współpraca gospodarcza, wspólne interesy; (b) negatywne - brak zaufania, podejrzliwość, rywalizacja.
Gdy przewaga: - negatywnych integracji ® dominacja zagrożenia i rywalizacji (odbicie w regionie anarchii SM) ® ryzyko konfliktu rośnie - pozytywnych interakcji® zawiązuje się wspólnota bezp. eliminując konflikty wewnątrz regionu W zależności od stopnia instytucjonalizacji i rodzaju relacji mdzy uczestnikami ® FORMY RKB: (a) równowaga sił ® (b) strefy wpływów (hegemoniczny przymus), ® (c) koncert państw, ® (d) pluralistyczna wsp. bezp., ® (e) hegemon. przywództwo oparte o porozumienie, ® (f) wspólnota bezp końcowy etap ® instytucjonalizacja bezp ® system bezp. zbiorowego Działania org regionalnych wobec konfliktu: (a) jednolite stanowisko, (b) tworzenie norm regionalnych, (c) budowa stabilnego środowiska regionalnego, (d) strategia izolacji konfliktu + mediacji. (a) – kluczowe dla skuteczności działań dla zapewnienia regionalnego bezp. Funkcja RKB: (a) gwarantują Bezp. / stabilność wewnątrzregion, (b) udział w mechanizmach budowy zaufania (CSBM) (c) przełamywanie stereotypów (d) wspólne działanie p-ko zagrożeniom (e) wspólne standardy Funkcja RKB wobec SM: (a) sworznie regionalnej wsp, (b) współzależność mdzy regionami (wobec zagrożeń o skali globalnej) ale: znacząca rola globalnych mocarstw w większości RKB Analizę Bezp. można ograniczyć do interakcji w regionie. Zależności zachodzą pomiędzy podmiotami w regionie, rzadko pomiędzy regionami Zagrożenia – generalnie występują regionalnie. np.: Afryka – problemy etniczne, walka o surowce / Azja – walka o terytoria / dominację. Regiony powinny być traktowane jako mini systemy mn; RKB nie mylić z regionalizmem. (kultura itp. nie mają znaczenia). Tzw strefy / państwa buforowe izolują regiony, np.: - Afganistan między Bliskim Wschodem i Azją Południowo-wschodnią - Linia Polska-Węgry-Jugosł oddzielała blok wschodni od zachodniego (zimna wojna). Regiony 1. nieustrukturalizowane –interakcje nie stworzą struktur bezp. (gł. problemy wewnętrzne) 2. RKB – ustrukturyzowane – jest ich 11 a. scentralizowane wokół jednego globalnego mocarstwa: Am Pn, Europa, Rosja b. RKB Wielkich mocarstw – Azji Wschodniej c. standardowe – bez global level power (Azja Pd, BW, Afryka: Zach, Pd, Pn, Wsch, Śr, Róg) Powstały w oparciu o współzależn. w ramach RKB. Bezp wiąże się z bliskością geogr i poczuciem bezpieczeństwa.
***
Zmiana układu sił w systemie (strukturalna zmiana) 1. Jednobiegunowść Wohlforth
2. Jedno-wielobiegunowść Huntington Sojusze powstałe na bazie ideologii i układów między supermocarstwami ustępują miejsca przymierzom określanym przez kulturę i cywilizację. (…) uskoki między cywilizacjami stają się głównymi liniami konfliktów w polityce globalnej 3. Wielobiegunowość
4. Bezbiegunowść Haass chaotyczna dystrybucja siły – dyfuzja siły Anarchia strategiczna (wycofanie się USA, izolacjonizm, walka o spadek pohegemonistyczny; spadek znaczenia państw narodowych i zmierzanie do neośredniowiecznej anarchii – zalążki rewolucji globalnej) Idealna społeczność międzynarodowa (samorząd światowy?) 5. Asymetryczna wielobiegunowość – Ney – 3 wymiary gry międzynarodowej - globalny (1. top level – siła wojskowa jest jednobiegunowa: - międzypaństwowe stosunki ekonomicznej – świat wielobiegunowy;
- dyfuzja potęgi- (bottom level) – transnarodowe stosunki, działalność NGOs itp. 6. Mahbubani – szkoła singapurska „ The new asian hemishepre ” – zwmocnienie grupy „reszty” bo wykorzystała wartości zachodu – adaptacja RD, wolny rynek, rządy prawa, pragmatyzm Strategia adaptacji, beneficjent, brak alternatywnej koncepcji porządku mn. 7. Amsden „The rise of the rest” – kryzys finansowy wzmocnił grupę reszty wobec obszaru euroatlant
Wykład 3 05.03.15
Globalizacja jako proces w Int.Reg. Podręcznik G –a SM – Haliżak, Kuźniar, Symonides Unikać skrajności: - nie banalizować G w Integr. Region. – bez determinizmu G w IR (przenikanie IR przez G) Koncepcja R. funkcjonalnego - KLUCZOWE 1. Ogólne pojęcie G GLOBALIZACJA jako: Termin: pojawił się w Webster's Dictionary w ‘61, wcześniej używany był termin "globalny” Ideologia: integracja /unifikacja narodów, państw w skali globalnej. Proces: budowa, poszerzanie, pogłębiania powiązań i współzależ gosp, polit, kult, nauk, relig. intensyfikacja wszystkich sfer (nawet przestępczości) Istota: przekształcenia rodzące strumienie wzajemnych oddziaływań wzrost: (a) powiązań między podmiotami życia międz. (strumienie handlu, inwestycje, finanse, migracje kulturowe), (b) odziaływań (lokalne wydarzenia na inne części i cały świat)® zanikanie: (a) granicy lokalne – globalne, (b) barier politycznych, (c) różnic kulturowych, (d) różnic w systemach prawnych, (e) znaczenia geografii i dystansu ® świat „one place”. Zjawisko: złożone, wielowymiarowe, wykracza poza ekonomię i finanse, obejmuje: polit, bezp, ekologię, kulturę, religię – wszystko co składa się na Int.Region. Najczęściej używane w odniesieniu do: zaawansowanej formy dział gosp realizowanej równocześnie na płaszczyźnie: (a) mn, (b) rynków, sektorów i przedsiębiorstw,
(Haliżak – ekonomia jest polityką) Historia G · nie jest zjawiskiem nowym: wczesne cywilizacje – wymiana handlowa – początek procesów G rozumianych jako wzrost mn wymiany handlowej · nowożytnie XVIII / XIX – początki (Wallerstine – od odkryć geogr – protoglobalizacyjne ruchy) · zjawiska przygotowawcze powodują wzrost zamożności jednostek- pojawiają się potrzeby ponad egzystencjalne daje podstawę dla światowych rynków finansowych. · Rozwój G przypada po II WŚw, (Początki " Ery G. " ® powstanie systemu Bretton Woods ’44 (powojenny ład gosp).) w l’ 60. i 70. XX w. (Rozwój G. ® l’70 i wzrost roli kapitału: (a) tania energia i transport + (b) nowe technologie _ (c) finansowa deregulacja (post-Bretton-Woods). · W l’ 90 G nabiera tempa i charakteru, przyczyniają się: (a) rewolucja naukowo-techniczna, (b) liberalizacja przepływów finansowych, (c) działalność korporacji transnarodowych (KTN). Faktyczna G. ® ekonomia + kult masowa, edukac, nauka, badania (wszystkie dziedziny życia).
5. Czynniki kształtujące proces G: siły i procesy kt. doprowadziły do powstania firm mn, a następnie globalnych (przygotowanie G):
· postęp naukowo-techniczny – „napędza” G. i jednocześnie jest przez nią napędzany np. przez działalność KTN, które intensywnie tworzą i efektywnie wykorzystują innowacje techniczne; · zmiany w konkurencji mn – zmiany w zakresie popytu (częściowe ujednolicanie potrzeb, dynamizacja zapotrzebowania na nowoczesne towary i usługi), podaży (zasięg, elastyczność) i warunków działania przedsiębiorstw na rynku mn; · polityka ekonomiczna państw – oddziałuje pozytywnie na przebieg G. dzięki usuwaniu przeszkód i zniekształceń rynków i stymulowaniu ich sprawnego działania, otwieranie gospodarki na integrację z gospodarką światową i reformy rynkowe (liberaliz., dereg, prywat) · stały postęp w liberalizacji handlu światowego – znoszenie barier w przepływie towarów; · liberalizacja przepływów kapitałowych i deregulacja rynków finansowych. Sprzyjające G - przemiany polit i instytucjonalne, w skali świata i pojedynczych krajów: (a) upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny, (b) liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych, proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż gosp.
Definicja G Różne df zwracają uwagę na różne aspekty, zależnie od dziedziny i płaszczyzny działania G. Wspólne ® G to zwiększanie się znaczenia wzajemnych międzynarodowych powiązań.
Df aspekt ekonomiczny · proces pogłębiania powiązań ekonom. Mdzy krajami, regionami i ugrupowaniami na skutek: · klient globalny + liberalizacja rynków = Ýwymiany i obrotów handlowych, ß kosztów, Gospodarka globalna: globalne spoiwo >> nie jest prostą sumą, tylko systemem powiązań
Df Mn Stos Gosp G. gosp światowej ®proces (a) poszerzenia i pogłębienia współzależności mdzy krajami /regionami wskutek rosnących przepływów mn. i działalności KTN ® tworzy jakościowo nowe powiązania firm, rynków, gospod. (b) realnego scalania gospodarek narodowych (dynamiczny wzrost obrotów handl, mn. przepływy kapitału / usług, tendencja do traktowania całego świata jako rynku zbytu przez rosnącą liczbę przeds).
Cechy G · wielowymiarowość – przebiega jednocześnie w wielu dziedzinach życia społ. (polit społ-kult);
· mn. współzależność – wzajemne mn. powiązania podmiotów na różnych poziomach ® umożliwia koordynowanie działania zintegrowanych mn. systemów. 2 formy: § działalność gospodarcza za granicą § jednostronna zależność od zagranicznego silniejszego partnera lub światowego systemu · silny związek z postępem nauki, techniki i organizacji – rozwój środków transportu i komunikacji służące wytwarzaniu nowych produktów, wdrażaniu elastycznych, wydajnych metod produkcyjnych, zarządzania, organizacji, dystrybucji; · kompresja czasu i przestrzeni – zjawisko „kurczenia się świata” poprzez wspólne uczestnictwo w wydarzeniach na całym świecie, globalna oferta towarów; · wielopoziomowość – proces przebiega równolegle na poziomie gałęzi gospodarki, rynków lokalnych, regionalnych, światowych. Największe znaczenie ma G. na poziomie KTN. · wymykanie się (зникнення) klauzuli suwerenności państwa – władza nie ma na nią wpływu ® dokonuje się poza kompetencją suwerenności czy państwa motorem G? (sporne!) · granice stają się przepuszczalne, deterytorializacja ® transnarodowa · dialektyczny charakter – w procesie G. ścierają się powiązane subprocesy i zjawiska, mające często przeciwstawny charakter. Np. globalizacja – regionalizm, integracja – dezintegracja; Sprzyjające G - przemiany polit i instytucjonalne, w skali świata i pojedynczych krajów: (a) upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny, (b) liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych, proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż gosp.
5. Wymiary globalizacji: · ilościowy –wielkość, intensywność szybkość przepływów (tow/usł, kapit, technol, inform); · jakościowy –współzależności/powiązania strukturalno-technolog. rynków /gospodarek · gospodarczy – światowe rozszerzanie się systemu kapitalistycznego + transformacja lokalnych G. finansowa + technologie IT elektronicznego przepływ śr. fin. + transakcje gosp. na całym świecie w czasie rzeczywistym + szybki rozwój KTN. · kulturowy turystyka, migracje, komercjalizacja kultury, konsumeryzmu + marketingu mn KTN + rozwój masowych środków komunikacji („makdonaldyzacja”). · polityczny –normy i org mn (Grupa, WTO) ® wpływ na gosp świata + ograniczanie niezależność państw narodowych. 6. Mechanizm działania procesów G Rynki · finansowe: (a) globalne, autonomiczne (postęp technolog) i (b) niestabilne i powiązane · towar i usług (a) b stabilny, (b) poszerza się przedm. i podmiotowo, (c) G usług fin, transp itp · pracy (a) mniej zglobalizowane, (b) praca zdalna (rewolucja informatyczna), G. dział gosp- zniesienie barier handlu / przepł. kapitału + możliwość dział. gosp na całym świecie BIZ KTN dążących do min. kosztów i max. zysków w skali globalnej. Największe zn. ® dział KTN, kt mają największe zdolności do dostosowania się do ery globalizacji i kształtowania tego procesu.
Konkurencyjność -nowa, globalna konkurencja, kt wzmaga presję na megafuzje i przejęcia firm. G. prod przemysł. -sieć powiązań firm świata zmienia sposób dział. ® specjalizacja i G. strategie G. wiedzy i technologii - postęp techn transport /telekomunik natychmiast dociera do wszystkich. G. współzależności i oddziaływań -wysoki stopień powiązań i współzal. ® zjawiska w jednych krajach i regionach oddziałują na inne kraje i regiony. Różny poziom korzystania przez kraje z G ® lepiej rozwinięte więcej korzystają (zdolność p. do dostosowania się do wyzwań G i przemian polit kt pociąga za sobą G)
7. Pokrewne pojęcia: · internacjonalizacja gospodarki – w tradycyjnym rozumieniu oznacza rozwój stosunków mn. między względnie niezależnymi gospodarkami oraz przedś. Narodowymi (w zasadzie proces ilościowy dotyczący wzrostu handlu zagr). Gdy G. jest procesem jakościowym i poza poszerzaniem zasięgu stosunków gospodarczych zawiera w sobie funkcjonalną integrację rozproszonych po całym świecie działań - oznacza nową jakość internacjonalizacji gosp. · transnacjonalizacja gospodarki – oznacza stopień powiązań gospodarki z gospodarką światową głównie poprzez działania KTN. Proces ten dokonuje się drogą transferu i alokacji zasobów (kapitału, technologie, metod organizacji) z jednej gospodarki do drugiej. · „działanie na odległość” – współzależność i wzajemne przenikanie się zdarzeń lub działań w życiu poszczególnych ludzi i w skali globalnej. Na etapie globalizacji zdarzenia i działania w jednej części świata mają znaczenie dla indywidualnych podmiotów i społeczeństw. · globalizacja przemysłu – pozycja konkurencyjna danego przedsiębiorstwa na jednym rynku jest kształtowana w dużym stopniu pod wpływem jego pozycji na innych rynkach i odwrotnie. · globalizacja działalności KTN – rozszerzanie i pogłębianie działań przedsiębiorstw zmierzające do wytwarzania i sprzedawania produktów i usług na większej liczbie zagranicznych rynków. Globalnie konkurujące KTN optymalizują efekty w układzie ogólnoświatowych i jednocześnie dostosowują się do wymagań rynków lokalnych. · W ramach KTN zachodzi również proces „integracji korporacyjnej” ® włączanie nowych jednostek (zagr. filii) do struktur organizacyjnych KTN (rozbudowa systemów korporacyjnych). Scalanie działań w różnych jedn. org. oznacza się terminem „integracji funkcjonalnej”.
8. Cechy/następstwa G,: 1. Mobilność i jej wartość 2. Uwolnienie kapitału i decyzji od miejsca 4. Segregacja przestrzenna 5. Wykluczenie 6. Bezcielesność władzy 7. Kurczące się czas i przestrzeń 8. Nieustanny ruch 9. proces nieodwracalny (?) G. nie znosi istniejącego porządku mn. (państwa, pr, org, inst) ®nadaje mu nowy sens. Trudno ocenić co jest skutkiem G. a co się dzieje niezależnie (dawna internacjonalizacja, integracja) Zmiana roli, pozycji i funkcji państw (granice, migracje, ludność, prawa i swobody, przepływ inform.)
Globalizacja – PROCES · stosunki społeczne o światowym zasięgu ® łączą lokalności ® wydarzenia oddziałują na siebie w sali globu · wzajemne warunkowanie się tego co globalne i lokalne, niezależnie od położenia w przestrzeni · odterytorialnienie zjawisk i procesów społecznych: analogiczne zjawiska ekon, polit, demogr, społ, kultu, niezależnie od kontekstu geogr i gospod. · wykształcenie się transnarodowej przestrzeni społecznej (ujednolicanie się świata) ® całość wzajemnie powiązanych elementów gosp i wspólnej kultury. · ujednolicanie się wartości, zwyczajów i technologii · wizja świata jako „jednego miejsca” (single place) Istota · Wzrost znaczenia pozapaństwowych uczestników życia mn: org. mn., NGOs, KTN, medi · nowe regulacje mn: zasada nieproliferacja broni atomowej, R2P(respons.to protect) · Wzrost pluralizmu aktorów SM - Multi level governance w UE - rządzenie na poziomie lokalnym, regionalnym itp.- różne podmioty, które działają w ramach gosp. światowej usiłujemy włączyć w to rządzenie, poziom bogactwa i rozwoju poszczególnych państw i regionów G. jest jednocześnie: procesem, dyskursem (forma organizacji języka), stanem i teorią.
*** G. aspekty teoretyczne *** w l’60 zaczęto używać pojęcia G pierwsze koncepcje z XIX w dotyczyły wąskich powiązań - Mocarstwo Bryt a jego kolonie. Koncepcje teoretyczne oparte na klasycznych teoriach ekonom wolnego handlu (Smith itp.) Pierwszy dowód na obecność G w Integr.Region- Mc’ Luhan ‘66 „globalna wioska” –opisał efekt G Świat staje się „single place” – bariery geogr, polit, migracji ludności uległy zniesieniu Kompresja czasu i przestrzeni, zanik odrębnych jednostek państwowych ® 1 wspólnota / miejsce.
Teorie podkreślające: 1. dążenia do ujednolicenia: (a) systemu-świata - Wallerstein, (b) makdonaldyzacji – Ritzer 2. różnorodność: (a) globalizacji - Huntington, (b) globaljnej ekumeny – Hannerz, (c) globalnego obszaru – Robertson, (d) glokalizacji – Bauman I fala G –wiek XIX – 1870 – do 1914 Zjawiska · wzrost wolumenu wymiany mn · zmiana postrzegania relacji mdz krajami ® liberalizacja relacji · Europa otwiera się na handel, przestano go postrzegać jako grę o sumie „0” · Pax Britanica o silne mocarstwo mn + siła by narzucić własne reguły gry w układzie mn, o kształtuje SM + doktryna gosp laissefaire ® przebudowała stos polit i ekon świata § protoG miała wymiar lokalny, ograniczony, zahamowany · konwergencja polit i ekonom na skalę co najmniej transatlantycką ® novum w SM · efekt – wyrównanie się standardów życia w krajach dotkniętych tymi procesami
Mechanizm I Fali G ODDOLNY: 1. postęp naukowy ® 2. modernizacja produkcji i zatrudnienia ® 3. skokowy wzrost produkcji (konsumpcjonizm i ujednolicanie gustów odbiorców) ® 4. wzrost dochodu grup społ ® 5. społeczna legitymizacja systemu ® 6. dążenie do pozyskania rynków zbytu ® 7. współpraca polit i gosp państw® 8. przyspieszone różnicowanie poziomu rozwoju państw Wywodzi się nie z woli polit państw (przekraczanie kompetencji suwerenności państwa) Efekty bezpośrednio ich dotyczył ® różnice mdzy państw. narastały coraz szybciej (nie tylko ekon) Odcisnęła się na formułowaniu polit mn: przepływ kapitału ® integracja finansowa ® zbliżanie się celów politycznych.Brytania była pierwszym motorem procesów. Przyśpieszyła podpisanie traktatu o strefie wolnego handlu – Fr – Brytania w 1860 r - początkowo 2-str, z czasem dołączały inne państwa ® Szwecja, Dania, Holandia (dopuszczono, na innych warunkach). Od działań gosp i liberalizmu do efektów politycznych i zmuszenia państw do wsp 1914 – narastanie sporów polit, I WŚw – cezura, wstrzymanie procesów G (regres)
II Fala G - od końca l’40 XX w odrodzenie się G - po II WŚw - nowy mn ład gosp + rywalizacja zimnowojenna - wzrost znaczenia korporacji mn - system Breton Woods - wycofanie USD z denominacji złotem - koniec Pax Britanica na rzecz Pax American - wolumen handlu zwiększa i przyśpiesza
Mechanizm odgórny - państwa konstruowały nowy system społ- gosp - napędzały G projektując ją - twórcy wierzyli, że liberalizacja handlu w oparciu na wielostronnej wsp państw – GATT/WTO będzie sukcesem- warunek konieczny wsp ekonom to wsp polit i instytucjonalna – jako gwarant bezpieczeństwa światowego I fala – założenie max dochodów II fala – max bezpieczeństwa światowego, pogłębianie powiązań ekonom i polit potencjały sił i współzależność zniechęcą do wypowiadania wojen
Projektowanie bodźców - wzrost dochodów krajowych - popularyzacja postępu technicznego - modernizacja sposobów produkcji
wsp miały wspierać org mn – BŚw, MFW, MBOiR (IBRD) – miały porządkować zasady na jakich procesy G będą się odbywać, p. chciały utrzymać kontrolę nad G za pośrednictwem org mn idea polit., ekonom. i powiązania gosp jako narzędzie dla zapewnienia światowego bezp.
podział ról mdzy nowymi org był zaprojektowany BŚ – wsparcie rozwoju i odbudowy gosp. MFW – zarządzanie polit kursów walut. i fin krótkorem. braku równowagi w stos płatniczych Breton Woods – powstał GATT – reżim dla handlu mn – idea typowa dla II fali G
Mechanizm II F G - ODGÓRNA 1. wizja powojennego ładu światowego ® 2. udział państwa w kreowaniu rozwoju ® 3. wielostronna liberalizacja handlu ® 4. wzrost dochodów państw ® 5. dyfuzja postępu nauk. ® 5. modernizacja struktur produkcji i zatrudnienia ® 6. zmniejszanie różnic w dochodach państw ® 7. wyrównanie poziomu życia ® 8. utrzymanie pokoju na świecie narzędzia: - powstawanie regionalnych ugrupowań gospodarczych – nacisk na regionalizację procesów finansowych – zachęcanie do tworzenia regionalnych powiązań finansowych
G w XIX – jej porządek polityczny wynikał z dominacji Bryt w Europie a Europy na Świecie – stabilizowały one sytuację polit. dając ramy do budowy potęg gosp Niemiec i USA ® powolna destabilizacja porządku światowego z Kongresu Wiedeńskiego
Upadek systemu kolonialnego w Am Pd przyczynił się do zmiany politycznego wymiaru G Podobnie jak gosp nieobecność Azji w gosp światowej (do wojny Jap- Ros) Nowe struktury finansowania biznesu (spółki akcyjne)
Odwrót od G 1914- 45 załamanie budżetów na skutek wysiłku wojennego, superiflacja w Niemczech, spadek poziomu handlu mn (budowa bloków i stref wpływów), ucieczka USA do przodu, odbudowa nacjonalizmów ® blokada dla G konflikty graniczne w Europie, nowe państwa europejskie, Liga Narodów jako nowy gracz, wielki kryzys w USA, przemodelowanie produkcji w USA, spadki PKB – rocznie o 8%!, nowe idee gosp (nowy ład ekonomiczny Roosevelta) Cechy polityczne II FG · szybkie załamanie się wsp · umacnianie się stref wpływów – poza wsp polit w ramach G · szybko zaczęła się okazywać, że niwelacja różnic się nie wydarzy – luka technologiczna USA z reszta świata wówczas się zaczęła (Japonia stara się doganiać) · początek integracji europejskie ® nowy ład polit: (a) nowe instytucje + (b) nowe mechanizmy stabilizacji kursów walutowych + (c) Pax americna – pomoc dla odbudowy Europy · zimna wojna · wzrost znaczenia polit krajów posiadających złoża ropy naftowej · nieobecność Chiny i Indii · proces dekolonizacji · G II Fali objęła głównie I świat ( I FG – obejmowała relacje W Bryt - kolonie i rozszerzała się
Wstrząsy ekonomin – polit w II poł XX w. · Kryzysy naftowe · Załamanie się Systemu Breton Woods · Embargo po Wojnie 1973 r - wzrost cen ropy z 2 do 40 USD w ciągu roku – szok naftowy – kryzys rynków fin – załamanie się rynku akcji – pokazanie słabości rynków fin · Okres inflacji i kryzy lat ’73-’79 – fala kolejnych kryzysów ekonom, fin, żywności, przekładają się na kryzysy polit · ’68- wojna w Wietnamie - kryzys przywództwa USA · Afganistan – kryzys przywództwa w bloku wsch · Rewolucja w Iranie – zaburzenie geopolityki na WB przebudowa środowiska mn II Fala G - jej istnienie nie jest potwierdzone
Wykład 4 12.03.2015 Poziom analizy regionalnej - regionalizm i region w XX w - nowa metodologia badań - nowe spojrzenie na teorie SM - głos w sporze mdzy pozytywistami, racjonalistami, postpozytywistami
Nowy poziom analizy pozwala na lepsze zrozumienie procesów i zjawisk w SM · początkowo – poziom globalny, teoria państwocentryczna · l’90 – nowy poziom – pogłębienie analizy – poziom regionalny · pojawiły się nowe zjawiska w domenie analizy SM 3 płaszczyzny analizy · debata o tym czym są procesy regionalizmu i czym był region w okresie zimnej wojny (dawny układ geograficzny) – bloki mocarstwowe uznane za przejaw procesu regionalizacji badacze chcieli lepiej zrozumieć dlaczego maiła miejsce rywalizacja mdzy blokami · dyskurs metodologiczny i ontologiczny (czym jest nauka o regionach) mdzy: pozytwist, racjon i postpozyt (jakie metody analizy są dostępne? jak badać cele, role regionu w ładzie mn?) · poziom analizy umieszczony w myśli nt klasycznych i alternatywnych Analiza regionalna - nowe narzędzie w SM Czym jest i jak badać R.? Jak docierać do tego co powoduje, że regiony się tworzą? Nowe podejście do teorii SM - posługiwanie się poziomem Analiz.Region w dyskusji pozytywizm-racjonalizm Debata o poziomie analizy regionalnej trwa – pluralizm badawczy *** Region jako poziom analizy Odwołują się do niego różne teorie TSM (klasyczne i nowe) I Pozytywizm (i. ‘50/’60) · rozwój badań nad regionalizmem i regionalizacją · impuls: dostrzeżenie znaczenia Globalnego Południa dla ładu mn i SM (regionalizm państw Pd) · by badać regionalizm Południa trzeba wyodrębnić procedury badawcze · nowy obszar badawczy wymagał nowych kryteriów · Kaplan: kryteria obiektywne wyodrębnienia R ® R. to subsystem o subsystem: struktura posiadająca współzależne i będące w interakcji elementy + granice o metody badawcze: ilościowe, systemowe, dedukcja - pochodzą z podejścia systemowego regiony to subsystemy w ramach systemu mn charakteryzowały się lokalną specyfiką (uwarunkowania historyczne, kulturowe itp.) o popularne w okr. dekolonizacji: przydatne do wyciągnięcia subsystemu do badania (specyfika), łatwiejsze do analizy procesów kt prowadzą do regionalizacji Krytyka: Podejście systemowe do regionu (przez pryzmat bloku) jest ograniczające. Przedstawianie regionalnych subsystemów w kontekście rywalizacji mocarstw nie wyjaśnia zachowań nie-mocarstw w Regionalizm. Polityka w Regionie nie koniecznie odzwierciadla politykę mocarstw na poziomie globalnym. Regionalne subsystemy to nie tylko strefy wpływów a dynamika ładu mn nie ogranicza się do dynamiki bipolarnej. SM są bardziej złożone i urozmaicone na poziomie subsystemów. Proto-kryteria Regionu – pierwsze cechy określające R.: · mniejszy podporządkowany system mn w większym systemie mn (bez aspektów ekonomicznych) · struktura i subregiony – na wzór systemu mn (Ogólna, nadrzędna struktura SM) model żyrandola – region W każdym momencie jest możliwa interwencja mocarstw Region nie miał autonomii, wyróżniany geogr., kartograficznie itp. - na ostatnim miejscu czynniki polit. subsystem – region ®komponent systemu, duża interakcja, współzależność subsystem – struktura kt posiada współzależne i będące w relacji elementy + granice Region = Subsystem wg. W. Thompson’a 4 zmienne – decydujące: · szczególnie wysoki stopień regularności i intensywności interakcji między uczestnikami regionu · bliskość geograficzna · uczestnicy postrzegają siebie jako subsystem · obserwatorzy zewnętrzni akceptują, że jest to subsystem (KLUCZOWE) · składa się z min 2 członków (mogły to być tylko państwa) 21 zmiennych określających czym jest subsystem (nie wymagane) wprowadził pojęcie „ regionalny ” odłączając pojęcie „regionu” od kryterium geograficznego, mimo to ale powiązania miały miejsce mdzy państwami, a państwo to jednostka geograficzna. Odchodząc od determinizmu geograficznego, badał czym są wewnętrzne podmioty regionalne.
nadal problem z wyodrębnieniem Początkowo kryteria ilościowe (granice, handel, interakcje) Potem dopiero tożsamość (subiektywny sposób analizy) Postulaty by się nie spierać ale by użyć podejścia empirycznego w identyfikacji uczestników ale gdy region wyodrębnia się w oparciu o relacje ekonomiczne itp. i pojawia się samoświadomość regionalna to kompozycja i ilość uczestników regionu nie może być ustalone w oparciu o subiektywne postrzeganie. Zastąpienie metod dedukcji metodami empirycznymi - indukcyjne (od analizy jednego regionu wyprowadzano ogólne tezy co do charakterystyki teoretycznej regionu) Późno zrozumiano, ze region jest zjawiskiem dynamicznym.
Nowe pomysły analizy regionu LJ Cantori i SL Spiegel Dostrzegali wartość analizy regionalnej jako takiej, a nie tylko jako narzędzie do badania SM Wersja analizy regionalnej stricte R. – obszar gdzie bliskie geogr państwa tworzą w sferze stos zagr. wzajemnie powiązaną jednostkę R. - grupa państw postrzegana z zewnątrz jako region, jako całość wobec swojego środowiska Definicja kluczem teorii: (a) nazwanie regionu odrębnym bytem, choć nadal składającym się z państw, (b) postrzeganie z zewnątrz jako samodzielny byt a nie tylko cząstka SM, (c) użycie kryterium politycznego, (d) uzupełnienie o nowe kryteria wyodrębnienia: geogr, polit. + (!) więzy: etniczne, język., społ., kulturowe, historyczne ® kształtuje się poczucie tożsamości, kt umacniają działania regionalne. Nabiera kształtu, pojawia się samodzielność i tożsamość – robi się też bardziej skomplikowany Części Regionu: (a) centrum – jądro – państwo kluczowe dla R. (związki ze starym regionalizmem – model top-down, tylko państwa mają moc sprawczą w SM) - może istnieć więcej niż jedno centrum, (b) peryferia, (c) intruzja – obecność, wpływ państw (np. mocarstwa) spoza „macierzystego” regionu kt mogą silnie oddziaływać (np. państwa z regionu B oddziałujące na region A) - stymuluje dochodzenie do wspólnoty poglądów w regionie, wymusza myślenie o sobie per „my” Cechy regionu · stopień spójności (by mieć potencjał regionotwórczy), R zaczyna mieć własny interes (pochodna i suma interesów państw – najmniejszy wspólny mianownik),
|
|||||||||||||||||||||||
Последнее изменение этой страницы: 2017-01-25; просмотров: 222; Нарушение авторского права страницы; Мы поможем в написании вашей работы! infopedia.su Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Обратная связь - 18.224.68.131 (0.599 с.) |